To zabieg, w którym usuwa się chorą miazgę, dezynfekuje kanały i szczelnie je wypełnia, aby zachować ząb. W trzonowcach kanały są zwykle liczne i kręte, dlatego leczenie wymaga precyzji. Lekarz otwiera komorę zęba, usuwa zapaloną lub martwą miazgę, poszerza i płucze kanały, a potem wypełnia je materiałem biozgodnym, najczęściej gutaperką. Celem jest zatrzymanie infekcji i odbudowa funkcji zęba. W praktyce tak właśnie na czym polega leczenie kanałowe zęba trzonowego.
Jak przebiega zabieg: znieczulenie, koferdam i oczyszczanie kanałów?
Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym i z izolacją koferdamem. Po podaniu znieczulenia lekarz zakłada koferdam, czyli gumową osłonę, która odcina ślinę i poprawia higienę pracy. Następnie otwiera komorę, lokalizuje wszystkie kanały i mierzy ich długość endometrem. Kanały opracowuje ręcznie i maszynowo, płucząc je płynami dezynfekującymi. Płukanie bywa aktywowane ultradźwiękami, co pomaga rozbić biofilm bakteryjny. Na koniec kanały są szczelnie wypełniane gutaperką z uszczelniaczem, a ząb zamyka się czasowo lub docelowo. Często wykonuje się kontrolne zdjęcie RTG.
Kiedy warto ratować ząb trzonowy zamiast go usuwać?
Gdy ząb da się przewidywalnie odbudować i nie ma przeciwwskazań periodontologicznych. Trzonowiec przenosi duże siły żucia. Jego zachowanie wspiera zgryz, staw skroniowo-żuchwowy i stabilność sąsiednich zębów. Leczenie kanałowe warto rozważyć, gdy koronę i korzenie można szczelnie odbudować, a przyzębie jest stabilne. Dotyczy to głębokiej próchnicy z bólem miazgi, pourazowych uszkodzeń bez złamania pionowego oraz sytuacji, gdy ząb jest filarem dla przyszłej korony lub mostu. Zachowany własny trzonowiec zwykle ułatwia codzienne gryzienie i higienę.
Jak ocenia się szanse powodzenia zabiegu endodontycznego?
Decydują badanie kliniczne, obrazowanie i możliwość szczelnej odbudowy. Lekarz ocenia rozległość zniszczenia korony, wysokość tkanek nad dziąsłem i stan kości. Wykonuje testy żywotności, opukowe i zgryzowe. Zdjęcie RTG, a czasem tomografia CBCT pokazują liczbę kanałów, krzywizny, zwapnienia i zmiany okołowierzchołkowe. Na rokowanie wpływają też czynniki ogólne, na przykład kontrola cukrzycy i higiena jamy ustnej. Ważna jest szczelność przyszłej odbudowy, bo to ona chroni przed ponowną infekcją.
Kiedy lepiej usunąć ząb niż ratować go endodontycznie?
Gdy ząb jest nienaprawialny lub rokowanie jest słabe mimo leczenia. Wskazaniami do ekstrakcji są między innymi:
pęknięcie pionowe korzenia
skrajna utrata kości i duża ruchomość zęba
zniszczenie korony poniżej poziomu dziąsła, którego nie da się izolować koferdamem
powtarzające się niepowodzenia mimo prawidłowego leczenia i braku szans na mikrochirurgię
zatrzymany lub nieprawidłowo położony ząb, który powoduje nawrotowe stany zapalne
Decyzja uwzględnia cały plan leczenia, w tym opcje odbudowy braków zębowych.
Czy leczenie pod mikroskopem ma sens w zębie trzonowym?
Tak, bo trzonowce mają złożoną anatomię i ukryte kanały. Mikroskop powiększa pole zabiegowe i poprawia oświetlenie. Ułatwia odnalezienie dodatkowych kanałów, oczyszczenie zwężeń i ocenę pęknięć. Szczególnie pomaga w reendo, przy kanałach zwapniałych, zakrzywionych, przy podejrzeniu perforacji lub gdy trzeba usunąć złamane narzędzie. Zwiększa to precyzję i przewidywalność pracy.
Jak odbudowuje się trzonowca po zakończeniu leczenia?
Docelowo stosuje się szczelną odbudowę kompozytową, onlay lub koronę. Wybór zależy od ilości pozostałych tkanek. Gdy ubytek jest umiarkowany, wystarcza odbudowa kompozytowa z wzmocnieniem ścian. Przy dużych zniszczeniach rozważa się wkład z włókna szklanego i koronę, aby uzyskać tzw. efekt ferruli, czyli opaskę ochronną wokół zęba. Alternatywą bywa onlay, który oszczędza tkanki. Ważne jest dopasowanie zgryzu, aby nie przeciążać leczonego zęba.
Jakie są ryzyka i możliwe powikłania po endodoncji?
Najczęściej występuje przejściowa tkliwość na nagryzanie.
zaostrzenie bólu lub obrzęk wymagający interwencji
trudności anatomiczne, na przykład niedrożny albo pominięty kanał
złamanie narzędzia w kanale lub perforacja ściany
utrzymująca się zmiana okołowierzchołkowa wymagająca reendo lub mikrochirurgii
przebarwienie korony zęba
złamanie korony przy braku właściwej odbudowy
Antybiotyki stosuje się rzadko, tylko przy objawach ogólnych lub rozległym stanie zapalnym.
Jak przygotować się do wizyty przed zabiegiem endodontycznym?
Warto przyjść po lekkim posiłku i z listą przyjmowanych leków oraz alergii. Dobrze jest wyszczotkować zęby, zabrać wcześniejsze zdjęcia RTG, a stałe leki ogólne przyjąć zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego. Należy poinformować o chorobach przewlekłych, ciążach w wywiadzie i przebytych zabiegach stomatologicznych. Sprawdza się wygodny ubiór i zaplanowanie czasu po wizycie, bo znieczulenie może utrzymywać się kilka godzin. W razie przepisanych zaleceń przeciwbólowych warto je mieć pod ręką.
Dla większości osób ratowanie trzonowca endodontycznie daje realną szansę na sprawne żucie i stabilny zgryz przez lata. Kluczem jest prawidłowa diagnostyka, szczelne wypełnienie kanałów i solidna odbudowa. Gdy ząb jest nienaprawialny, rozsądną alternatywą bywa usunięcie i późniejsza rekonstrukcja braków. Świadoma decyzja powstaje w rozmowie z lekarzem i po analizie badań obrazowych.
Umów konsultację endodontyczną i poznaj plan leczenia dopasowany do Twojego zęba trzonowego.
